Ацы философы æрмæджыты куынæ уадзай æдзæсгом æлгъыст ныхæстимæ уæд ам комментаритæ нæ фысдзæн. Цæмæн? Уымæн æмæ йæ уды конд у æмдзæфтæ(поэт) фыссыны æрдæм æздæхт. Философийы у бынтон къуымых. Ахуыргæндтæм (ученый) дæр нæ хауы. Æмдзæфтæ фыссæджы та агурын фæхъæуы рæсугъд ахорæнтæ æппыныдзух. Ахæм курдиат кæмае ис æрдзæй, уымæн йæ уды конды куы нæ вæййы æрхæндæг уылæнтæ, уæд ын рæсугъд фыссын вæййы æнцондæр. Стыр поэт Пушкины дæр цыдæртæ хъыззы-хъыззы кодтой йæ мидконды. Æмæ иу йе æмдзæгæты арæх ахæцыди æлгъыст ныхæстæм. Æппыныдзух рæсугъд удварнæн хъæуы ахæм уæвын æцæгæй дæр. Ис нæм ахæм аивадон кусджытæ. Нæ сын кæндзынæн сæ кой. Уыдоны тыххæй хъæуы сæрмагонд фыссын.  

Ахæм хатдзæгтæ нымайгæйæ ис æмбарæн æлгъитаг поэты уавæр дæр. Иудадзыг рæсугъд хъуыдытæ æмæ ахорæнтæ агурынæй тынг фæлмæцынц. Æлгъыс та сын у уды хос. Иу хабар уыдис :- дыууæ æфсымæры æмдзæфтæ фыссæг уыдысты. Нæ бафидыдтой. Иу æфсымæр дзы хъоды бакодта йæ фыды мыгкагыл. Поэттæ мæстыгæр сты. Сæ философион зонд та вæййы цыбыр. Æмæ уый тыххæй искæцы политикты сисынц хуыцауы фарсмæ. Кæй ныхмæ фæуой уый та, йæ гуырæй райгæ - куыйты хæринаг æй бакæнынц. Иу ныхасæй, хуыцау бахизæт поэты дзыхы бахауынæй. Йæ фыны дæр ахæм «æзнаджы» фæкæны æлгъитгæ. Йæ уавæр ахæм у. 

Æмæ сæ арæх акæнынц маргæ дæр се æгъатырчъиззи æвзаджы тыххæй.  

Хатын æй цас хъæзныг дæ уый. Гуырдзæй дæр хайджын дæ. Агурыс æмæ къахыс рæстдзинад. Уый тыххæй дæ нæ уæгъд кæны Стъалины темæ дæр. Хорз ахорæнтæй, рæстæй, равдыстай нæ адæмтæй бирæтæн сæ удвæртæ ахæстоны кæй ысты уый. Сæ зондахаст уцы зыгъуыммæ рæстæджы фæстиуæгтæй у. Ирон æгъдæуттæ кæнынц , фæлæ сæрты та джиппæй уагъд хъуыдытæ. Хуыцауы кой кæнынц æнæууæнкæй. Сæ хуыцау у уыцы рихиджын зомби . Æмæ сæ хæдæг дæр зомбитæ сты. Афтæ куынæ уаит, уæд ирондыгурон лæг куыд хъуамæ нымаит растыл ливорджын рихийы? Нæ ахуыргонд адæмы нын быныскъыд куы скодта! Уцы адæм сты рынчын фæтæджы низæй. Бæллæх уый мидæг ис, æмæ нæ абоны курдиатджын ахуыргæндтæ дæр ысты хъæстае уцы низæй. Зомбийы мидис æз æмбарын мæнæ афтæ. Хуыцауыл не æууæнды. Хуыцау ын нæй. Йæ хуыцау у исчи, дыкъахыгтæй. Кæмæндæр Стъалин, кæмæндæр та исты хицау, кæмæдæр та къæрных. Фæстæгтæ дæр абон уымæн баиу ысты. Нал хицæн кæнынц давæг æмæ хицау. Хуыты хуызæн нæрсынц. Се æнамод цардæй сты тынг разы. Уцы æууæлтæ кæцæй æрцыдысты? Æфсæйнагæй æхгæд паддзахады нæ цардыстæм? Алы джиппы фыст ныхасы дæр луаргæ нæ кодтой цензортæ? Зын у уынын ацы тæппуддзинад нæ хистæртæм. Тæрсынц рæстдзинадæй. Кæй фæнды бамбарын, уыдонæн ис мадзал. Бакæсæт лæмбынæг мæнæ ацы æрмæг: «Уроки истории и задачи демократов». Нæ хуссайраг æфсымæры загъдау – «вариантъ джы нæй». 

http://www.dodoy.ru/ 

Ацы текст уæлдай тынгдæр мæ зæрдæмæ фæцыдис. Йæ æвзаджы хъæды тыххæй. Рæсугъд фыст у. «Рæстдзинад»-ы æрмæджытæ бирæ кæсын, æмæ уыдоны «нырыккон» æвзаджы хъæстæ фæдæн, фæлæ Цоцокойы рæнхъытæ сæууон уддзæфау сты.

Æз дын цыфæнды цаутæ куы æрхæссон, уæддæр ды дæ дыв-дыв нæ ныууадзынæ! Æмæ уый тыххæй æз демæ нæ ныхас кæнын. Кæд дæ фæнды мемæ арафысс-бафысс кæнын, уæд райдай фыссын адæймаджы зондæй, фæуадз уал дæ дывдыв. Бæлвырдæй та Абайты Никъалайы ахуырады тыххæй. Æрхæсс мА дзы иу дæнцæг, æмæйæ равзар ахуыргонды æвзагæй. Æппын фæстаг дæхи философ куы хоныс! Ау, дыууæ ныхасы дæ бон нæу зæгъын æнæ æлгъитгæйæ?  

Æз мæхимæ цæмæ райстон уцы ахуырад æмбарын кæныны хæс? Уымæн æмæ нæ æвзаджы ахуыргæндтæ тыхст уавæры ысты. Сæ сæр ыссис сæ мæт. Ома сæ зондахаст уыдис социалистон, йæ мидисæй, æмæ националон-та уæлæнгай цæстæнгасæй – йæ хуызæй. Нæ курдиатджын аивады кусджытæ баууæндыдысты уцы зыгъуммæ зондарæстыл, æппæлыдысты дзы. Æмæ æвиппайды куыд фæуой уæрццфæлдæхт! Æмбарын сын сæ уавæр – уый тынг зын у – зондахаст ивын. Уымæн хъæуыы канд стыр лæгдзинад нæ, фæлæма æцæгдзинад уарзын дæр, дæхи удæй фылдæр. Аæхæмтæ сты стæм. Ды та дæ дæ хъуырмæ йедзаг ноджы фылдæр фыдбылызтæй, æмæ дæ марг æвзаг дæр дæ уды конды æвдисæн у. Куыд фæзæгъынц – рувасæн дам йæ къуди йе выдисæн…философон-та йæ ныхас. 

Дæлæма дæ къам мæ бакæс - цæрмыстыгъд къогъо… 

Абонæй фæстæмæ ды мææн дæ къогъо. Бамбæхсон уал дымгæйы…  

Æз мæхи Фыдбылыз никуы хуыдтон. Ацы сайты райдианæй фæстæмæ мæ фæсномыг у Дзигло. 

Уый фыццаг. 

Дыккаг та... 

«Мæнæ Дзигло цы æдзæсгом æмæ марг хъуыдытæ хæссы ирон æгъдаумæ, ууыл бакæнæм хъоды» 

цавæр æдзæсгом хъуыдытæ? 

Ардæм цитатæ рахæсс.

Нæ Фæссивæдæй бузныг дæн, тынг бузныг. Уæгъд ысты нæ гыццыл адæмы дихтæкæныны зондахастæй. Нæ кæсынц уарзондзинады, цардæмалы агургæйæ не знæгты ардыдмæ. Тагъд рæстæджы рауайдзыстæм иу æгъдау, æмæ иу менталитет. Фæлæ æвзæгты хъæуы хъахъæнын. Уыдон нæ наукон хотыхтæ сты. Æрма нæ баухъæудзысты. Сæ цæстæнгас дæр арæх вæййы нæ закомплексовæнни интелегенттæй дæр уæрæхдæр. 

Сæ ныхас дæр кæрæдзийыл хуыздæр бады. Гуымири амтæпп-умтæпп ныхæстæ нæ кæнынц.  

Нæ рагон фыдæлтау, архайынц уæздан ныхас кæныныл. Кæд уыныс искæйы рæдыттæ, æмæ кæд уцы рæдыдтытæ не сты ахсджыйаг, уæд сæ не хъæуы ысхъауын. Æмæ чи у æнæ рæдыд? Кæмæ нæй аипп ыссарæн? Хуыцау бахизæт ахæм адæмæй. Атланттæ никæйы фыдох истой. Зыдтой йæ хабæрттæ иуылдæр Хуыцауы къухы ысты. Æрмæст иу гуымыдзатыл худдысты фæлмæнæй , хинымæр, ирони, кæй хонынц уцы æууæлæй. Чизоны ацы термин дæр «ирон»-æй ист у.  

Мæнæ Дзигло цы æдзæсгом æмæ марг хъуыдытæ хæссы ирон æгъдаумæ, ууыл бакæнæм хъоды. Цæмæй? «Иронийæ»! Æз ын ивын йæ ном. Иу рæстæджы йхи ысхуыдта «фыдбылыз». Фæстагмæ та «дзигло». Уый гæды ном у. Уый зæгъынмæ хъавы, ома, мах стæм гуымиритæ, уæйгуытæ, кæцытæ иу нарты хуыдтой дзигло. Йхи хоны «нарт-дзтигло» иннæты-та «гуымири- уæйгуытæ». Ахæм хъуыдыйæн æппындæр нæй бындур. Æмæ дын дзигло дæ ном ивын. Хондзынæн дæ «къогъо». Хæдойнаг дын мæнмæ. Кæдæм æй бахæссон, къогъо? 

Уæлдай дæр- та мæ хуызæн къодахæвзагджынтæн. Хъыгагæн-æхсызгонæн, мæ хуызæттæ абон бирæ. Æхсары, Хазбийы æмæ Риммæйы хуызæттæ та ысты къаддæр. Бынтон кæуыны къахыл куы ыслæууæм уæд ницы пайда скæндзыстæм не æвзагæн дæр æмæ нæ цард спълан кæнынæн дæр. Цы сæрхъæн царды уацартæ уыдыстæм уый нымайын хъæуы.  

Æнæ æрхæсгæ мын нæй, мæ сæр цы баййæфта иу ахæм хабар. Уадз æмæ Æхсар нымайа мæ рæдыттытæ. Уыдзынæн дзы стыр бузныг. 4 æви 5 кълассы ахуыр кодтон Ногиры. Æсфæнд кодтон ирон чингуытæ кæсын. Бавнæлттон кæсынмæ. Æмбæрстон мæ къуымых ирон æвзаджы ахуыргæнæгæй ницы райсдзынæн. Тæнæг чингуытæ мæ не сразынгард кодттой. Райстон Мамсыраты Дæбейы, мæхиæмуæз чиныг, «Хъæбатырты кадæг». Гаппойы сурæт мæ зæрдæ агайтта. Нæртон ирон уды монцæй мæхи бæрзæндтæм истон. Раст цыма иу уæлæрвты таххтæн цæргæсай, афтæ. Раст зæгъгæйæ йæ классон хъуыдытæ не мбæрстон. Фæлæ быхсыдтæн йæ лæгдзинады миниуджытæ бакæсыны тыххæй , йæ нæртон ирондзинадыцинæй. 

Иу рæстæджы бахæццæ дæн йæ фембæлд иу æзнагимæ. Се знагдзинад дæр цæуыл уыди уый мæн нæ агайтта. Цыбыр дзырдæй, йе знаджы фæстæ зылди, æмæ йæ иу хат æхсæвыгон æрцахста кæмбдæр быдыры. Куыд ма йæ хъуыды кæнын, уымæй, быдыр уыдис æмбæрст митæй уæрджыты онг. Амардта йæ, æмæ ма йын йæ цæстытæ дæр скъахта: - «ацы цæстытæй дам куыд бауæндыттæ кæсын мæ уарзонмæ». 

Ацы эпизоды Фæстæ мæ къухмæ нал райстон уцы чиныг. Канд уцы чиныг нæ, фенад мын ысты ирон чингуытæ сеппæт дæр. Гадзрахт мыл рацыди Мамсыраты Дæбе. Уцы цæстыты къахт æз нæ ныббарстон. Æвæццæгæн ахæм уды конд мын уыдис… Æуи адыл баззадттæн къуырмайæ ирон æвзаджы. Фенад мын сты ирон æмæ уырыссаг æвзаг дæр.  

Мæ хъуыды мын бамбæрстай Æхсар? Орфографи дæр хорз у. Куыннæ хъæуы! Фæлæ мидис кæмæндæр ты у ахсджыйагдæр…  

Бæлццон, 

Мæнмæ гæсгæ раст дæ. 

http://ossetians.com/pictures/V.Abaev,Ts.Ambalov%20B.Galaev.jpg 

http://iriston.com/nogbon/pictures/Tabol/foto_001.jpg

Ирон чингуытæ - парахат, фысджытæ ноджы фылдæр. Кæсæг нæй. Тагъд нæ фысджыты цæдисы уæнгты нымæц иронау чи кæсы, уыдонæй фæфылдæр уыдзæн.  

Иу фиппаинаг.  

Æрмæджы фыст ис: "Æндæр къамы та (500-м фарсыл) Цоцко æмæ Абайты Вассоимæ лæууы Æлборты Барис, фæлæ къамы бынмæ рæдыдæй фыст ис Гулуты Андрей." 

Кæд нæ рæдийын, уæд уым къамы Васо æмæ Цоцкоимæ ист у Галаты Барис. 

Уый æнцон раиртасæн у дыууæ къамы абаргæйæ мæнæ ацы ран: 

http://ossetians.com/rus/news.php?newsid=360 

Уæлдæй тынгдæр мæ зæрдæмæ фæцыдысты Цæрукъаты Алыксандыры æнкъарæнтæ.  

Хæлæггæнджытæн сæ тæригъæдтæ сæхи…  

ИРОН ПОЕТТÆ БЕСТАУТЫ ГИУÆРГИЙ ТЫХХÆЙ: 

http://www.iriston.com/nogbon/news.php?newsid=586

Кæд гæнæн ис, уæд ма ракур ацы куырыхон поэтты æмдзæвгæтæ Бестатуты Георгийы тыххæ кæд исчи исты ныффыста, уæд. Æмæ сæ ардæм рахæсс. Ома æмдзæвгæты хуызы, прозæ нæ.

Бамбæрстон дæ чи дæ уи. Бынтон ахæм фаджыс дæ уый æнхъæл нæ уыддтæн. Æмæ йæ нæ ма зæгъдзынæн. Никæйы бауырндзæн. Хорз у æмæ уæйгæнджытæй кæй дæ уый дæхи дзыхæй загътай. Зайлаг калмау Ирыстоны хъуырыл стыхстыстут де мбалимæ. Ныр мын æнцондæр уыдзæн уæ калм дзыхтæ сыхгæнын. Ацы хабæрттæ уал фæуадзæм æндæр хаттмæ. Уыдзæн рæстæг алцæмæн дæр. 

Ды фæрсыс «чи у Абиан, кæм райгуыдис, кæм ахуыр кодта?» æмæ афтæ дарддæр. Æппæты фыццаг, Гуырыйаты Тамерланы сæрхъæн хъуыды, ирон нæлгоймагмæ сылгомаджы номæй дзурын – «Абиан», «Гуырыйон», «Джуссыйон» æмæ афтæ дарддæр, Ирыстоны ничи сразы уыдзæн. Уæхи сайут, мæгуырудхæсджытæ… 

Дыккаг. Мæнæ ацы сайты ис бирæ æрмæджытæ «реликтологийы» тыххæй. Æмæ кæд дæ  

къуту сæрмæ нæ хизы, уæд уи Абайты Никъалайы аххос нæу. Уартæ иу хатт куы ныффыстай ды дæр этимологи «къуту»-йы тыххæй. Нал æй æмбарын цæмæй мæгыр уды хицау дæ – зондæй æви уды кондæй? Дæхæдæг æй æмбарыс? Ома ды чингуытæ рауагътай æмæ уымæй сæрыстыр дæ? Æмæ цæуылнæ хъуамæ рауадзай , де æмбал Тамерлан нæ дæтты бартæ цы рауадзæн ис мыхуыры, æмæ цы нæй рауадзæн. Æмæ дын чи бакасти дæ хæмпæл фыстытæ. Æрхæсс ма дзы иу цæвиттон. Уæртæ Васойы тыххæй дæр дæхи фыстытæ не сты. Æндæр чидæртæ сæ ныффыссынц, æмæ сæ дæ номæй рауадзынц.  

Зæгъ ма æргомæй цы арф хъуыды ыссардтай Васойы чингуыты? Ирон адæмы цыфыддæр знагæй скодтат на культурæйы тырыса. Хуссар Иры дæр æй бæрзонд исынц ирон адæмы уæйгæнджытæ - Эдвард, æмæ йе ,мкусджытæ. Гуырдзы дæр æй уый тыххæй фехстой Цхинвалы… Гуырдзыйы хинтæ æмæ кæлæнтæн, дæр скæндзыстæм кæрон… бабыхс… 

Мæнмæ гæсгæ афон у, дæ фыдбылызтæ дын дæ мæгуыр сæрыл æртыхсын кæнын… багъæц… 

Мæ дзыуапп ацы урыссаг фолософы фарстайæн у ахæм – Ницы. Фæци уцы сæрхъæн рæстæг. Нал хъæуы адæмты дæ разæй æскъæрын. Адæм фос нал сты. Нæ хъæуы, худинаг у, адæмы фосы бынаты нымайын. Стыр ахуыргæнддæм у тынгдæр мæ ныхас! Сæры мæгъзтæ йедзаг сты наукæ хуыз бырæттæй. Райдыта уцы сæрхъæндзинадзинад Марксæй, Дарвинæй, Гобинойæ æмæ сæ фæдыл цæуыджытæ. Мауал æвзарут царды алы лыстæг æвдисæнтæ наукæйы цæстæнгасæй. Уымæй ахсджыйаг даер у ысуæгъд кæнын сæры æмæ уды конды стеретиптæй… Что-то с заголовками игра какая-то, мои исправления не принимаются в заголовке, и заскочили другие комментарии. Поэтому удалил и переписал заново.

Сæдæймаг хатт фæрсын — чи у уыцы Абиан? Кæм ис бакæсæн йæ биографи? Цавæр ахуыр райста? Кæд æмæ кæм райгуырдис? Æмæ афтæ дарддæр.

j

Дилетант кæй дæ уымæй раст зæгъыс! Фæлæ математикæйы дохтыр, (Кусраев), философийы дохтыр (Лалиев) не сты дилетанттæ. Æмæ уыдын Абайты Никъалайæн тынг берзонд аргъ кæнынц. Ды та дæ гырдзыйаг агент. Мызд дæр дын уыдон фидинц. Худæн дыл нæй. Æндæр ницæмаен сбæзыттæ царды. Нæ райстай ницы куысты арæхстдзинад. Кусынæй дæр дæ удхæссæг уыныс. Фæлæ сымах, гырдзыйы агенттæ, ирон адæмы уæйгæнджытæ æмæ знæгтæ, уæ фæстаг сахат хæстæг у… Кæд дæм иу мисхал лæгдзинад ис, уæд мА рбарвить дæ фыстæг æмæ мах сайты аныхас кæнæм… Цытæ дзурын… Фæхудын дæ кодон - гуырдзыйагмæ лæгдзинадыл ныхас кæн – æцæг æрра нæ дæн?

Ничи мын ницы фиды, стæй знаггад дæр никæмæн кæнын. 

Æз дæн дилетантты ныхмæ. «Абайты Къола» (кæд ахæм адæймаг æцæгæй уыдис) æмæ йæ хъузæттæ сты хæрз дилетанттæ. Абайты Васо æмæ иннæтæ та профессионалтæ. 

Уæ реликтологи у худæджы хал æмæ психиатртæн цæттæ симптом.

Ацы сайт рæстдзинадыл тох кæны. Фæлæ ахæм парахат кæсджытæ йын нæй. Цæуылнæ фыссынц арæхдæр журналты, газеты. Георгий ирыстоны культурæйы лæууы раст Къостайы хæрз фæстæ, кæнæ та йæ фарсмæ. Æмæ мæнмæ цæмæ æнхъæлмæ кастысты? Цæуылнæ фыссынц скъолаты чингуыты, газеты, журналты. Уартæ Васойы хуыцаймæ систой чидæртæ. Цæй тыхæй? Ирон ныхæстæ дам иууылдæр иннæ взæгтæй ист ысты – æуи тыххæй. Уæлдайдæр та дам гурдзыйы æвзагæй . Бынтон рæдыд æмае гæды ныхæстæ. Васойы 5 томон «Историко- эимологический словарь осетинского языка» у бынтондæр æнæапп. Бæлвырддæр кæсут нæ сайты æрмæджытæ уцы стыр куысты тыххæй. 

Уый фыццаг фарста. Дыккаг-та дæ ногæй фæрсын: ды дæхæдæг чи дæ? Де æцæг ном æмæ мыгкаг? Кæм цæрыс? Цытæ кусыс? Цы архайыс ирон сайты? Кæмæй æмæ цæмæй æмбæхсыс дæ хи? Мызд дын чи фиды æмæ цас, æмæ цæй тыххæй?