Цардис æмæ уыдис иу хуыснæг. Бинонтæ уымæн нæ уыдис, исты куыстыл хæст уый нæ уыд, æрмæст къæрных кодта æмæ йæ бонтæ æрвыста давæггагæй. Иу хатт та иу лæгмæ æртæ азы хуыскъ хъуг базыдта, æмæ йæм æрдæгæхсæв фæзынди давынмæ.Фысымты ус йæхи бар нæ уыдис, йæ арыны рæстæг æрхæццæ æмæ лæппу мидæмæ куыд баирвæзт, афтæ усы дæр скъæтмæ бакодтой устытæ.
Къæрныхæн ма цы гæнæн уыд? Нал рауæндыд æмæ кæвдæсы дæлгоммæ ныххуыссыд.
Усæн чызг райгуырди, фервæзт йæ удхарæй æмæ афынæй, лæппу дæр ныффæллади кæвдæсы æмæ арæдзæ-мæдзæ кодта. Уалынмæ лæппу йæ фыны кæсы æмæ æртахтысты æртæ зæды, æрбадтысты ноггуырд чызджы алыварс æмæ тæрхон райдыдтой, йæ амонд ын схицæн кæнын хъæуы, зæгъгæ.
Фыццаг зæд загъта:
— Ацы чызджы амонд нæ хъæуы, ныртæккæ хъуамæ амæла!
Дыккаг зæд æм фæхæрам æмæ афтæ зæгъы:
— Нæ, ды раст нæ загътай. Ацы чызг хъуамæ суа чынздзон æмæ афтæмæй амæла!
Æртыккаг зæд сæм фæхъуыста, фæхъуыста, фæлæ сæ тæрхон йæ зæрдæмæ нæ фæцыд æмæ уый дæр загъта йæ хъуыды:
— Раст ныхæстæ нæ кæнут! Ацы чызг хъуамæ уыйбæрц фæцæра, цалынмæ йæ хъустæ зокъо рафтауой. Уæртæ кæвдæсы чи хуыссы, уый та йæ мой уæд.
Зæдтæ ууыл сразы сты æмæ атахтысты.
Лæппу фехъал йæ фынæйæ æмæ афтæ зæгъы:
— Ай диссаг нæу, æз ныртæккæ усгур лæппу дæн, æмæ цалынмæ ай хъомыл кæна, уæдмæ йæм æнхъæлмæ кæс!
Кард фелвæста, чызджы гуыбыныл æй асæрфта, йæхæдæг адымдта, уынгæ дæр æй ничи фæкодта.
Ус сывæллоны кæуынмæ фехъал. Чызджы куы ауыдта, уæд хорзау нал фæцис, фæлæ фæцарæхст, æрæсгæрста йæ, чызджы хуылфы дзаума хъыгдард куынæ уыдис, уæд ын ахуыдта йæ гуыбын.
Сывæллон сдзæбæх, чындздзон чызг сси, адæмы равзаргæ лæппутæ йæм усгур цæуынц, фæлæ сæ разыйы дзуапп никæмæн дæтты.
Къæрных цы лæппу уыд, уый ныр фæзæронд, ус курын йæ зæрды дæр нал уыди, фæлæ чызджы рæсугъддзинады кой уый хъустыл дæр æрцыд æмæ йæхицæн афтæ зæгъы:
— Æз ныр зæронд лæг дæн, уый мæ аккаг нæу, фæлæ йæ уынгæ уæддæр фæкæнон, чи у афтæ диссаджы чызг.. Æмæ йæм уынæг араст ис.
Чызг æй куыддæр ауыдта, афтæ ныххудт æмæ фæхъæр кодта:
— Кæй агуырдтон, уый ссардтон!
Йæ мад æмæ йæ фыд куы фехъуыстой, уæд бадиссæгтæ кодтой, адæмы равзаргæтæ дæм усгур куы фæцыдысты, уыдонæй куы никæмæн бакуымдтай, уæд дыл ныр цы æрцыдис, зæгъгæ.
— Мæн æндæр амонд нæ хъæуы! — цæхгæр алыг кодта чызг æмæ йæ фæнд æххæст дæр скодта.
Лæг æмæ чызг фыццаг æхсæв иу уатмæ куы æрцыдысты, уæд ын лæг йæ гуыбыны нос æрысгæрста æмæ йæ æрфарста, цы дын кодта, зæгъгæ. Чызг дæр ын йæ хъуыддаг рахабар кодта, æмæ ма лæгæн цы базонын хъуыд, йæ амонд йæхи къухæй кæй сæфта æмæ афтæ:
— Акæс-ма, уый дын амонды хъуыддаг. Лæгæн йæ ныхыфысты цы амонд уа, уымæй йын фæлидзæн никуыдæм ис.
Уый фæстæ райдыдтой цæрынтæ æмæ хæрынтæ. Райгуырди сын авд лæппуйы æмæ иу цъæхдзаст чызг.
Уыдон æрцыдмæ бирæ фæцæрут.
Радзырдта йæ 1972 азы 26 июлы Цхинвалы районы ногхъæуккаг 90-аздзыд зæронд лæг Хъазиты Алыксандр.
