Бафæрсынц афтæ дæр. Æмæ æрмæст кусæрттагимæ æгъдау нæу хурыскæсæнмæ кæсын. Не скаст æдзухдæр у хурыскæсæны ’рдæм, хурмæ. Хур у царддæттæг. Мæгуыртыл ма хæдон æмæ дзабыргæнæг дæр у. Хур куы нæ уаид, уæд Зæххы уæлцъар айнæг их уаид, æмæ йыл уæд чи хъуамæ цæрид, уый бон æмæ æхсæв дæр нæ зонид. Уымæн æмæ рухс дæр хуры тынтæ кæнынц.
Иу дзырдæй, бæлвырд у æнæ хур цæрæн нæй. Уый адæм раджы базыдтой, æмæ фыццаджыдæр кувын кæмæ райдыдтой, уый уыд Хур. Рагон Египеты йæ хуыцауы ном уыд Ра, æмæ йæм куывтой сыгъзæрин галуанты. Ирон адæм та йæ хонынц Хурзæрин — Хурты Хурзæрин æмæ йын абон дæр ма табу кæнынц, йæ фæлмæн, рæвдауæг, царддæттæг тынтæ дзы агурынц. Æгæр ницæмæй бæззы, æмæ дзы курынц, цæмæй сæ хурвæлтæрæй бахиза, Зæххыл ма атула, арвастæу ма ныллæууа, йæ цыд арвыл ма къуылымпы кæна, йæ зынг цæстæй цæрæгойты æмæ зайæгойты ма фæцæгъда, дон тæф ма фестын кæна.
Хуры тыххæй ирон адæмон сфæлдыстады бирæ таурæгътæ, аргъæуттæ æмæ æмбисæндтæ ис. Ис Хуыцауы дæлбар. Хуры тынтыл уæларвмæ ссæуынц, Хур сын сæ куы радты, уæд Нарты хъæбатыртæ. Хур æххæст кæны рæстаг лæджы куывд, йæ тынты фæрцы адæм базонынц Иунæджы марджыты. Бирæ диссæгтæ баст ис ирон царды, нæ дунеæмбарынады Хуримæ. Уый лæууы дун-дунейы бæрæг астæу æмæ фæлгæсы фæйнæрдæм. Райсомæй нæм цы цæстæй скæсы, уымæй аразгæ вæййы боныхъæд. Кæд — сырх цæстæй, уæд уардзæн, кæд ирд цæстæй, уæд бонæй зæрдæ райдзæн. Хæлдхур — хорзмæ нæ сайы, зынг, уыраугæ дæр — афтæ. Æхсызгон æнкъарæнтæ ныл æрбакæлы, Хур йæхи куы фæнайы, кæнæ фæсуарын арвы иу кæронæй иннæмæ кæркæ-мæркæ Арвæрдын куы аппары, уæд. Кæнæ райсомæй йæхæдæг нæма сзыны, афтæмæй æрвгæрæтты йæ тынтæ хъазын куы райдайынц, стæй хæхты цъуппытæ иугай ногæхсадау æвдисын куы райдайынц. Изæр та фæлладæй йæхи æруадзы хæхты къахырты куы — кæм, куы — кæм. Кæнæ æрвгæрон — Хурбадæны. Райсомы сæуæхсид нын уарынмæ цæуы, зæрæхсид та — хурбонмæ.
 |
Куыд федтат, афтæмæй Хурæн йæ алы «акъахдзæф», йæ алы фезмæлд дæр ирон адæммæ бæрæг сты. Сæ каст йе скастмæ уымæн у. Нæ марды дæр ныгæнæм, йе ’ргом, йæ цæсгом хурыскæсæнмæ куыд уа, афтæ. Цырт дæр ыл æвæрæм хурыскæсæны æрдыгæй, йæ къæхтыл. Нæ каст, нæ бадт иууылдæр баст сты арв æмæ хурыскæсæнимæ. Фынгыл бадгæйæ дæр нæ фæфæнды, гæнæн æмæ амалæй, хистæрæн йе ’ргом хурыскæсæны ’рдæм куы уаид. Гæнæн куы нæ уа, уæд та — æрбацæуæны æрдæм. Уый дæр хурыскæсæны тыххæй афтæ вæййы. Хъуамæ æрбацæуæгмæ зыной фынг æмæ хистæр, хистæрмæ та — æрбацæуæг.
Кусарт дæр хурыскæсæны æрдæм уымæн кæнæм, ома æгъдауыл у, æргомæй йæ кæнæм, Хуыцау, зæды кæнæ марды номыл у, давæггаг нæу æмæ йæ уадз Хур срухс кæна, равдиса йæ, кæмæ æмбæлы, уыцы тыхтæм, æмæ йæм мацы бар дарой. Кæй номыл у, уымæ фæхæццæ уа æнæхъæнæй, сыгъдæгæй. Уымæн æвдисæн у Хур дæр.
Цыфæнды ирон хъуыддаджы дæр: цины уа, зианы кусарт акæнын бахъæуы. Кусæрттагыл фарн æфтыд ис. Уымæ гæсгæ йын цины йæ аргæвдыны размæ скувын фæхъæуы. Уый тыххæй йын æргæвдджытæ раздæр йæ ныхыл кæнæ йæ рахизфарсыл судзгæ æхсидав авæрынц — артхъæстæ йæ фæкæнынц, цæхх ын адарынц, стæй йæ иу хистæры раз æрлæууын кæнынц. Уый цæхх, кæрдзын æиæ дзаг агуывзæйæ ссары Хуыцауы æмæ, цы зæды номыл æргæвст цæуы, уыдоны ном. Фæзæгъы: «Барст уын уæд, сыгъдæгæй уæм хæццæ кæнæд. Бинонтæ, сыхбæстæ, мыггаг уæм цы хорзæхтæм æнхъæлмæ кæсынц, уыдон сын уæ цæст бауарзæд... Æргæвдæгæн та йæ къух арфæйаг уæд!» Æмæ кувæггаг уымæ радты. Уый дзы куы ацаходы, уæд кусæрттаг аргæвдыны размæ йæхинымæры Хуыцауæй æртæ хатты хатыр ракуры: «О, Хуыцау, Стыр Хуыцау, мæ къухмæ кард æргæвдынмæ кæй райстон, уый мын хатыр фæуæд, æгъдау мæ афтæ домы, дæ бархъомыс ахæм у, дæ ном дын дзы ардзыстæм, æмæ дын нывонд фæуæд». Стæй йæ хæс у кусæрттаджы æнæсдзургæйæ аргæвдын, йæ сæр ын ралыг кæнын æмæ йын æй йæ къубалыл фæстæмæ авæрын. Йæ æххуысгæнджытæн дæр дзурыны бар нæй, цалынмæ сæр иуварс æрæвæра, уæдмæ. Цæмæй кусарт кæй номыл у, уымæ йæ бæркад æххæстæй фæхæццæ уа.
Кусарт кæнын хъуыддагæй, æгъдауæй æмæ динон уагæй ахсджиаг хъуыддаг у. Æцæг зианы йе ’гъдæуттæ хуымæтæгдæр сты. Æргæвдыны размæ ам дæр хистæр скувы Хуыцаумæ, бинонты йыл бафæдзæхсы, марды номыл фæзæгъы: «Рухсаг у. Мæнæ ацы стур, фыс дæ мардæн бахъуыд, дæуæн æй хæлар кæндзысты æмæ дын хæлар уæд, æнæбары хай дзы-иу макæмæн бакæн». Ныгæнæн бон та ма вæййы йæ фæндаггаг дæр. Марды фæдыл кусæрттаг зынгхъæстæ нæ фæкæнынц æргæвст куы æрцæуы, уæд æй уæнгтæ нæ акæнынц, æрмæст ын йæ сæр æмæ бæрзæй фæхицæн кæнынц, иннæ уæнгтæ зианы фæдыл саст зæрдæйы уагау лыгтæгонд цæуынц, ницы нысаниуæг сын ис. Фыхай кусарты сæры ныхыл кардæй, цины куыд вæййы, афтæ сыкъаты рабынтæй цæстыты бынтæм дзуарæвæрд нæ кæнынц, фæлæ йыл уалейæ дæлæмæ æруадзынц иу хахх, мардæн йæ мæрдтæм фæндаг æвдисæг хахх.
Цины æргæвдæгыл бирæ хæстæ æвæрд ис, уæлдайдæр кусæрттаг нывонд куы вæййы, уæд. Сæр, бæрзæйæ уæлдай ма йæ æгъдауæн фæхицæн кæнын фæхъæуы: рахиз базыг, уæн, сгуы æмæ рахизфарсы æртæ кæнæ фондз фæрсчы, къубалæй бирæгъы хай аппарын, æрмæчъытæ — лæггадгæнджытæн. Фыс-кусарты иу уæнг дæр хъуамæ саст ма æрцæуа, йæ астæуыстæгæй фæстæмæ. Суанг йæ фæхсыны къæдзил дæр æнæхъæнæй баззайы. Нарты кадджыты дæр арæх æмбæлæм уазæджы раз фынгыл кусарт уæнгтæгондæй, сæстытæй нæ, фæлæ уæнгтæгондæй куыд æрæвæрынц, ууыл. Фыс-кусарты уæнгтæ цины хъуыддаджы сæттын нæ фæтчы — æнæхъæндзинадмæ, æххæстдзинадмæ дзы фæкувæм.
Кусарт цалынмæ сфыца, мардæн æй ныххæлар кæной, цины дзы цалынмæ Стыр Хуыцауы, йе сконд зæдты, дауджыты ном ссарой, уæдмæ хъуамæ ма фæхъæстæ уа нæдæр гæды, нæдæр куыдз. Уый тыххæй йын йæ туджы æмæ фыды æппарæнтæ зæххы арф баныгæнынц.
