Горæт чысыл у, фæлæ рæзы тагъд. Электры рухс не ‘ййафы ног аразгæ уынгты. 

Горæты сæйраг хай æгас æхсæв цæхæр калы судзгæ цырагъау, фæлæ фæрссаг уынгты нырма у талынг. 

Горæт æхсæвæй-бонæй кæны æмызмæлд. 

Дыууæрдæм кæнынц бæрзонд силуэттæ, мазутахуырст, сау, æрттивгæ къухтæй рухс кæнынц æхсæв. 

Горæты бирæ заводтæ нæма ис, фæлæ хæрдмæ йæ фæздæг скъæры иудадзыг, сæрыстырæй, ныфсджынæй... 

Горæты сæйраг хай æгас æхсæв цæхæр калы судзгæ цырагъау. 

Уынджы дыууæ фарс, къæмдзæстыг ног чындзытау, сæ сæртæ æркъул кодтой гуырвидыц нæзытæ. 

Æмыр, æдзæмæй лæууынц сæхицæн, цыдæр сусæг рухс сагъæсты ныгъуылынц. 

— Так-тук! Так-тук! — рог къæхты хъæрмæ сæхимид базмæлынц, сæ цæсты зулæй акæсынц нарæгастæу чызгмæ. 

Уый рацæуы, йæ рæсугъд гуыр уæздан æмызмæлд кæны. Уаз цырæгътæ судзы йе стыр сау цæстыты. 

Æхсæв фæцæуы, йæ къухы цырагъау фæхæссы мæйы. 

Рухсдарæн цæджындзтыл баззад бур дидинджытæ. 

Дард Леуахигомы рæбын, пахуымпар зæронд лæгтау, урссæр, урсзачъе хæхтæ бахудæнбыл сты. Мидбылхудтимæ иумæ уыдон горæтæн æрвитынц сæ сатæг, æхцон комулæфт. 

Стæй арвы цæсгом бынтон ныррухс æмæ уæлæ чидæр хохæй коммæ, арвæй зæхмæ рабаста сауцæст чызджы уарзон сыгъзæрин тæгтæ. 

Нæ, ма зæгъут, — хуры дзыккутæ сты, уыдон сауцæст чызджы уарзон сыгъзæрин тæгтæ æрттивынц æрвон тынгæрзтыл. Гъей-гъей! Куыд бæрзонд сты, куыд цырд змæлынц!.. 

...«Ррру, ррру, ррру!» — гуыр-гуыр кæнынц тæрхытæ, цыма уæрæх тыгъдæдты тæхынц уадæмдых хæдтæхджытæ. 

Æмæ сыгъзæрин тæгтæ згъорынц лыстæг цæлхытыл, алæсынц æнæнымæц хуынчъыты æмæ æрхгæндты, чысыл бæрцытау рæгъ-рæгъы сагъд æфсæн хæтæлты схизынц сæрæмбæрзт бæлæгътæм, уым мыдгъуыз эмалы сæхи æвдулынц æмæ тындзынц хæрдмæ сургæнæн пецтæм. 

Афтæ иудадзыг уайынц хæрдмæ æмæ здæхынц фæстæмæ, уайынц хæрдмæ æмæ здæхынц фæстæмæ, эмалы сæхи æвдулынц æмæ сур кæнынц, сæхи æвдулынц æмæ сур кæнынц, стæй зынгæрттывдгæнгæ згъорынц æмæ зилгæ къæбæлтыл тыхсынц. 

Æмæ арæгъ вæййынц сырх æмæ бур къæбæлтæ... 

...«Ррру, ррру, ррру!» — гуыр-гуыр кæнынц тæрхытæ, цыма æгæрон тыгъдæдтимæ сæ тых æвзарынц æндон базыр хæдтæхджытæ, æмæ дыууæрдæм ратæх-батæх кæнынц урсраздарæнджын чызджытæ, урсбазыр бæлæттау пæр-пæр кæнынц тæрхыты алыварс. 

Æфсæн тынгæрзтыл тыгъд æрхуы телтыл фæндыры тæгтау згъорынц рæсугъд, дæргъæлвæст æнгуылдзтæ... 

Ма баиу уæнт, ма стыхсæнт... 

Стæм хатт тел аскъуыйы, уый чызджытæн афтæ хъыг вæййы, цыма сæ зæрдæйы таг аскъуыйы. 

— Схиз-ма уæлæмæ, Светæ! — дзуры йæ фале тæрхыл кусæг чызгмæ Васютинæ Любæ æмæ скъуыд телы кæрон йæ къухыл тухы... Бæрзонд асинтыл рог фæуайы бурдзалыг чызг — Цхуырбаты Светланæ. 

— Галиуæрдæм ыл фæхæц, ноджыдæр, сæрибар нуквæды йæ ауадз, — æвзист дзæнгæрджытæ зæлланг кæнынц Любæйы хъæлæсы. 

— Аскъуыд? — фæрсы сауцæст чызг æмæ цырд-цырд фæуайы Любæйы ‘рдæм. 

— Сырæзт! — йе ‘рвгъуыз цæстыты цины рухс ферттывта Васютинæйæн. 

Сменæйы хистæр фæстæмæ фездæхт. 

Цæуы тæрхæй тæрхмæ. Алы къæбæл, алы тагмæ афтæ лæмбынæг кæсы, цыма сæ фыццаг хатт уыны. 

Йæ сатæгсау дзыккутæ йæ фæскъæбут рæсугъд тымбыл тыхт скодта. Дзыккуйы чысыл хивæнд бындзыг фæхицæн иннæтæй, зæрватыччы базырау æрытыгъд чызджы гæзæмæ милахуырст урс уадулыл æмæ йæ цæсгом афтæ зыны, цыма сусæг рухс сагъæсты ныгъуылы. Дард кæдæмдæр кæсынц сау, фæллад цæстытæ. 

— Къæбæлыл тел фæуд кæны, Дуня, раивæм æй! — тыхстæй дзуры Дыгъуызты чызгæн ног эмалгæнæг — ныллæг, къæсхуыртæ конд лæппу, асинтыл разгъор-базгъорæй йæ хид цъыкк-цъыкк кæны. 

— Тагъд ма кæн, нырма нæ фæуд кæны, — дзуры сменæйы хистæр æмæ телæлхъивæн цехы дуар кæны. 

«Чык-чык, чык-чык, чык-чык!» — дуарæй æрбаивылд тæрхыты гуыр-гуыр. 

— Уæ хуыцау уæ ууыл куы сбарид æмæ уын телтæ цæттæ куы нæ уаиккой, кæддæра уыл цы бон акæнид! — æртхъирæнгæнгæ бахызт чызг лæппуты цехмæ. 

— Е-е! Зæгъгæ ацы чызг æхсыры бæсты сæн нуазы, уæд нæ йæ сыкъатыл сисид! — дзуры бæзæрхыг лæппу Гуыбеты Дауыт æмæ лæппутæ бæзджын хъæлæсæй худынц. 

— Директормæ хъуамæ бахатон æмæ уын-иу æхсыримæ иумæ сывæдæгтæ дæр рарвита, æндæр уын цымын нырма зын куы уа, —тæрхимæ архайгæ худгæ дзуры бæрзонд саулагъз лæппу, йæ дæндæгтæ æрттивынц. 

— Дзидзидай куы нæ уаис, уæд уыйбæрц сым-сым нæ кæнис тæрхыл, бакæн ыл фильертæ æмæ фæци! — фæцырд æм ис чызг. 

— Фен-ма, Алекси, уым заказы джиппы номыр, ай нæ æвыдæй нал ныууадздзæн, — йæ ахуыргæнинагæн чысыл фæйнæгмæ амоны Къæбулы-фырт. Алекси йын нымæц зæгъы æмæ Зауыр чысыл фæрсагæй джиппы уадзæн фильерты хайады чызджытæм хъæр кæны: 

— Цы фестут, къулбадджытæ, фильертæ мын радæттут! Коммунистон куысты номыл тохгæнæг коллектив бафыстат уæ дуарыл æмæ афтæмæй та уæлгоммæ сфæлдæхтыстут!.. 

Уысммæ сæ зилынæй фæлæууыдысты чысыл тæрхытæ æмæ фæрсаггæрон балæууыд саулагъз тымбылдзæсгом чызг Тедеты Аминæт. 

— Цымæ ма дыл æвзаг куы нæ уаид, уæд дæ афонмæ мыстытæ чердæм аластаиккой! Ды истæмæ сарæхс, уыййеддæмæ фильер цух фæуынæй ма тæрс. 

— Мах уын ма уаиккам, уæд уæ фениккой лæппутæ, куыд æххæст кæниккат уæ куысты нывæзт уæлдайджынтæй!.. 

Аминæт къулыл гæххæтмæ кæсы æмæ йæ фарсмæ худæндзаст чызг Назирæтæн амоны фæрсагæй адæттинаг фильерты номыртæ. Ног та ныззыддысты чысыл тæрхытæ. 

— Дæуæн дæр æртын фæндзæм у, нæ, Назирæт? 

— Афон дæр мын у! Знон ацафон мын нывæзтæй уæлдай дыууæ уыд арæзт! 

— Абон дæр ма нын бантысдзæн фæйнæ фондзы. Нырма раджы у. 

— Раивут мын æй, къулбадджытæ! — ног та æрбагуылф кодта фæрсагæй Зауыры хъæлæс. 

— Скъуыны йæ? — фæрсы Аминæт æмæ Зауыры къухæй исы чысыл уæдæртты хуызæн æфсæйнаг, йæ бæстастæу, судзины стæвдæн хуынкъ кæмæн ис, ахæм фидар згъæрæй æхсыст тымбылæг. Чызг лæмбынæг кæсы джиппы номырмæ, стæй дзы чысыл æрхуы тел тыхæлвæст кæны æмæ йæ микрометрæй бары. — Раст, чиныг куыд амоны, афтæ арæзт у. 

— Æмæ нæ зоныс, тел куыд хивæнд у, чиныгмæ дын алхатт фæхъусы? Æрис мын чысыл ставддæр. 

Æмæ Зауыр ног джиппимæ фездæхт йæ тæрхмæ. 

— Чызг, цы мæ уæлхъус лæууыс тæфæрфæсгæнæгау, уæртæ дзы куы ис телтæ, цæуылнæ сæ ахæссыс?! 

— Нырма дзы бæргæ ис, фæлæ дын уымæй хъауджыдæр дæ тæрх срæвдз кæнын куы нæ бантыса, уæд нын æцæгдæр æрттæдæлармæй лæууыны йеддæмæ ницыуал баззайдзæн. Айхъус-ма, тæрхытæ дæм цы дзурынц: «цырд-цырд, цырд-цырд, цырд-цырд!..» 

— Иууылдæр дæ аххос у, æвзæр къах æрбахастай. Цу, Алекси, аххуыс ын кæн, телтæ ахæсса, æндæра цалынмæ ам ис, уæдмæ тæрхæн скусæн нæй... 

— Тел фæуд кæны, Дуня! — цехма нæма бахæццæ, афтæ лæнк-лæнкгæнгæ йæ размæ фæци асинтыл æнæхъуаджы разгъор-базгъорæй фæллад ног эмалгæнæг лæппу. 

— Тагъд ма кæн, рахæсс тел æмæ йыл æй бакæнæм. 

Лæппу æрбатылдта стыр æфсæн къæбæлыл тыхт тел, арæхстгай йæ фидар кæнынц тæрхы зилгæ сæмæныл, стæй Дуня цырд ласы телы кæрон тæрхы нуквæдты, æфсæн тынгæрзты лыстæг хуынчъыты æмæ та иннæ тæгты фарсмæ уæлæмæ-дæлæмæ кæны ног таг. 

Цехы æнтæф у. Чызджы фæнды æрбада, аулæфа, фæлæ æвиппайды фæкомкоммæ Светланæйы къухы пыхцыл телтæм. 

«Цымæ йыл цы цæуы а фæстаг рæстæджы?» — хъуыды кæны Дуня æмæ цæрдæг фæуайы асиныл хæрдмæ. Кæрæдзийыл тыхст телты хицæн кæны, алкæй дзы йæхи нуквæды уадзы. 

— Се скъуыддзæгтæ сын атух, — дзуры бынмæ Цхуырбаты чызгмæ. Светланæ æрмæстдæр гъеныр ауыдта Дуняйы. Фергъуыйаугонд, йæ уадултыл æфсæрмы сырх тын ахъазыд. Цырд тухы йæ къухыл скъуыдтæ тæгтæ. Æвиппайды йæ уæхскыл Дуняйы къух банкъардта. Къухы æхцон хъарм уæхскæй зæрдæмæ ацыд. Йæ сæрыл хæрдмæ схæцыд, комкоммæ бакаст Дунямæ, фæлæ дзы тагъд йæ цæстытæ фæиппæрд кодта. Афтæ диссаджы сыгъдæг æмæ раст никуы фæкастысты Дуняйы цæстытæ Светланæмæ. 

«Нæ, нæй комкоммæ кæсæн уыцы цæстытæм, уыдонау сыгъдæг æмæ æнæазым куы нæ уай, уæд. Æз та æгас сменæйы æнтыстытыл аууон дарын ме ‘нæнтыстытæй», йæ къухы лыстæг телы скъуыддзæгтау пыхцыл æмхæццæ кæнынц хъуыдытæ Светланæйы сæры дæр. 

«Ррру, ррру, ррру!..» — æгæрон тыгъдæдты тымыгътимæ тыхæвзарæн кæнынц æндонбазыр хæдтæхджытæ, не ‘нцайы тæрхыты гуыр-гуыр æмæ асыччыты зынгæрттывд кæнынц эмалæвдылд телы къæбæлтæ. Стæй рарæгъ вæййынц æмæ райдайы хъысмæтыскъуыддзаггæнæн фæлварæн. Фæлварæн уаты алæмæты «пахуымпар» машинæйы цур бады уонгджын, рухсдзæсгом чызг. Уый фыццаг æддейæ æркæстытæ кæны телы къæбæлтæм, сбары сын сæ телы диаметр микрометрæй, стæй сæ иугай æвæры машинæйыл æмæ кæд телмæ исты фау ис, уæд алæмæттаг экраныл уайтагъд ссудзы иу дзырд: «фау». 

— Цæй, цы гæнæн дзы ис, Заирæйæн йæ машинæ йæхийау рæстдзинад уарзы, — сæ уæхсджытæ хæрдмæ фенцъулгæ фæзæгъынц эмалгæнджытæ, сæ куысты фау куы разыны, уæд. 

— Уæхи бафæлварыныл дæр мæ бон афтæ куы цæуид,— дзуры Плиты Зæирæ æмæ йæ цæсгом æгасæй дæр æмхуызон худы. 

— Дæуæн уæддæр хорз къух ис, иннæтæ куы фæкусынц, уæд бынтон сæрра вæййы экран. 

— Уыдæттæй мын нæ балхæндзынæ мæ зæрдæ, ацырдæм æрбалас дæ асыччытæ!.. 

...Фæлварæнты цы сыгъзæрин тæгтæ фесгуыхынц, уыдон гæххæтты тыхт цæуынц æмæ тæхынц фæйнæрдæм: Мæскуымæ, Кишиневмæ, Уфамæ, Вильнюсмæ, Тулæмæ, Пензæмæ. Цæвиттон ам, Кавказы хæхты хæдрæбын Сталиниры эмалæвдылд телгæнæн заводы ссыгъд æвирхъау стыр хур æмæ иудадзыг фæйнæрдæм æрвиты йæ сыгъзæрин тынтæ... 

Æхсæв. Уаты алчи бафынæй. Нæ фынæй кæны æрмæстдæр Дуня. Райсом дыууадæс сахатыл райдайдзæн йе сменæ. 

Чиныг кæсынæй схъыг æмæ рухс ахуыссын кодта. 

Дуняйæн ис æндæр чиныг — рухс бæллицты чиныг, дунейы иууыл растдæр æмæ поэтикондæр чиныг. 

Дуня уыцы чиныг фæкæсы æрмæстдæр хибарæй, хъыгдарæг æй куы ничи вæййы, уæд. Ныр дæр иунæг у æмæ йæ фæлдахы арæхстгай, чъызгæйæ. 

«Скъолайы бонты зарæг», — афтæ хуыйны чиныджы иу сæр. 

Хъæлдзæг, сыгъзæрин зæрватыччыты хуызæн сты уыцы дард бонтæ. Мæнæ чиныджы сыфтæй стахтысты æмæ цины цъыбар-цъыбургæнгæ пæр-пæр кæнынц Дуняйы зæрдæйы. Цас рухс, цас хъæлдзæг худт хæссынц сæ базыртыл ацы сыгъзæрин зæрватыччытæ... 

Сентябры дымгæ уынгты уигъы бæрзонд бæлæстæ, æмæ сатæг, æхцон уæлдæфы зæлланг кæны скъолайы дзæнгæрæг, цыма дард кæмдæр дзæнхъа къæдзæхыл бæрзондæй æвзист фæрдгуытæ згъæлы. Мæнæ гъе скъолайы бæстыхай дæр, йæ разыл рæсугъд дамгъæтæй фыст «Сталиниры æртыккаг астæуккаг скъола». Куыд хъарм, куыд зонгæ сты йæ бæрзонд къултæ. 

Уæртæ асиныл æрхизы дыууæ чысыл урсраздарæнджын чызджы, сæ къухты хызынтæ. Цæуылдæр быцæу ныхас кæнынц, куы худгæ кæнынц, куы тæргай. Сæ иу ын йе ‘взонджы ныв цæрмæстыгъд бакодта. Фæлæ иннæ чи уа? Гъа, уый Любæ куы у, Васютинæ. — Йæ кæл-кæл худтæй базыдта Дуня йе ‘мгары. Любæйы хъæлæсы уæд зæлланг кодтой æвзист хъуытазтæ. Хъæрæй дзураг уыдис, йæ хъæлæс-иу куыд фæбæрзонддæр кодта, афтæ-иу йæ цæстытæ дæр ссыгъдысты. Сывæллон, уæвгæ, ныфсхастæмæ ныхджын уыдис. Йæ чысыл æрвгъуыз цæстытæ цыма дзырдтой: «искæмæй фæстæ цæмæн хъуамæ фæлæууон!..» 

Йæ зæрдыл æрбалæууыд, иу хатт уынджы, цæуылдæр дзургæ, фæцæйцыдысты, иу лæг сæ хъæлæбамæ фæлæууыд æмæ джихæй афарста: «Чи бацамыдта ацы уырыссаг чызгæн афтæ хорз иронау, уый гæркъæраг куы фестад?!» 

— Ау, Ирыстоны нæ цæрын? — йæ был асчъилгæнгæ æлхынцъ-æрфыгæй загъта Любæ æмæ ма йæм цыма йæ цæстæнгас дæр бафтыдта: «искæмæй фæстæ цæмæн хъуамæ фæлæууон!..» 

Цадæг фæлдахынц хъуыдытæ бæллицты чиныг... 

Дуня æмæ Любæ ныр сабитæ нал сты. Сæ къухты — астæуккаг скъолайы аттестаттæ, сæ разы — царды уæрæх, фæлæ нырма æбæрæг фæндæгтæ. Нæ, уæд мæ зæрдæ ахуырмæ æхсайдта. Цæмæн мæ хъæуы, мæнг ныхас зæгъон, заводмæ бацæуыны фæнд мæм нæма уыдис. Уæд ма æвзонджы сæнтты базыртыл тахтæн. Фæлæ стæй-стæй мын цард йæхæдæг бацамыдта фæндаг. О, мæ зæрдыл ма лæууы, хъуыдыйыл мæ фæкодта иу хъуыддаг. Мæ карæнтæй, мæхицæй хуыздæр чи ахуыр кодта, уыдонæй дæр бирæтæ бацыдысты куыстуæттæм. Уый мæм сæвзæрын кодта фарст: ау, цымæ уыдон мæнæй уæлдай цы хæсджын сты, æз дæр уыдонау куы дарын дарæс, уыдонау куы хæрын æмæ нуазын? Мæ зæрдæ мыл цыма худти. 

Стæй нанайы дæр нæ фæндыд, æндæр искуыдæм ацыдаин, уый. 

Нæ, уæд заводы куыст дæр æндæргъуызон æнхъæлдтон. Афтæ мæм каст, цыма ацы мазутахуырст фæсивæд гуырымыхъ æмæ дæрзæгзæрдæ сты. Ныр та... сæ разы мæхи аххосджыныл нымайын, афтæ-иу кæй хъуыды кодтон, уый тыххæй. Æцæг, иу бакастæй лæгмæ тызмæг фæзынынц, нæ уарзынц зæрдæхæццæгæнæг адджын ныхæстæ, хатт дын ахæм ныхас зæгъдзысты, æмæ сæ, зæгъгæ, нæ зоныс, уæд де уæнгты уазал дон ацæудзæн. Фæлæ дын сæ зæрдæйы барынц дæ алы къахдзæф, дæ алы фезмæлд. Хæрзиуæг сæ никуы рох кæны... 

О, тызмæг, уазалзæрдæ дæм фæкæсдзысты иу бакастæй, фæлæ æмхуызон куыд сызмæлыдысты айразмæ: Дзуццаты чызгæн йæ къух тæрхы цæлхыты ‘хсæн куы фæфидар, уæд æгас завод хъен слæууыд. Æмæ уагæр цы ‘рцыд: чызгæн йæ къух чысыл фæрыст, сæтгæ дзы ницы акодта, туг дзы нæ рацыд... 

Нæ, нæ, хатт уæлдæйттæ дæр зонынц. Уæдæ мæ, цæй, цы скандидат кодтой айразмæ æмбырды. Цæй депутатаг дæн æз, уый дæр облæсты Советмæ! Фыццаг мæм афтæ фæкаст, зæгъын мæ кæд хынджылæг кæнынц. Исдуг рамæсты дæн, уый цы хуызæн хъазт у, зæгъын. Стæй æфсæрмæй мæ цæсгом ссыгъд. Гъы, дыууын дыууæ аздзыд дзидзидай депутат! Нырма цы сарæзтон ахæмæй, сменæ нывæзтытæ уæлдайджынтæй æххæст кæны æмæ мæн та буц кæнынц? Цалынмæ эмалгæнæгæй куыстон, уæдмæ куысты нывæст сæдæ дыууын, сæдæ дыууын æхсæз процентæй кæй æххæст кодтон, уый кæд хъайтардзинад уыд, уæд афтæ Любæ дæр куы кусы! Сменæйы хистæр дæн æмæ цы?! Иры бикъ куы нæ дæн! Равзæрстой мæ Ильяйау, цыма æз дæр æгас заводы хъуыддæгтæ аразын! Цы зæрдæ, цы хъару хъуамæ уа лæгмæ, цæмæй дзы заводы æгас коллектив, Ильяйæ куыд бузныг сты, афтæ бузныг уой! Куыд диссаджы лæг у! Куыд æхсызгон ын уыд, Рыбинскы фондзмæйон курсыты куы фестæм æмæ заводмæ куы ‘рыздæхтыстæм, уæд. Цымæ алы директор афтæ ауды кусджытыл! Стæй мын цас дзырдта, бадæтт, зæгъгæ, дæ документтæ институтмæ фæсаууонмæ. Нæ, ныртæккæ студент кæй дæн, уый Ильяйы фæрцы дæр у. Алкæй хъæбулы рæвдыд кæны. Райсомæй изæрмæ цехты ис. Истæмæй йæ куы бафæрсай, уæд дыл фыццаг йæ цæст ахасдзæн, цыма дæ цæстæнгасæй бары, уыйау æмæ дын стæй ратдзæн уæзбын дзуапп. Иудадзыг хъуыды кæны цæуылдæр. Цыдæр ныфс, цыдæр стыр тых зыны йæ цæстæнгасы. 

Куыд дзырдта айразмæ: «Нæ куыст, æгайнæг зæхх куы сæттай, уыйау у. Ахæм дырыс куыст дæсгай азты фæлтæрд домы. Дыууадæс-æртындæс мæйы цы у. Уымæ гæсгæ нæ куысты нырма лаз арæх куы фæзына, уæддæр ма хъуамæ фæныхкъуырд уæм. Кæмæн нæ цы йæ бон у, уый аразæд æмæ æппæт дæр йæ гаччы сбаддзæн. Мæнæ рæхджы нæхæдæг райдайдзыстæм æрдæгфабрикаттæ уадзын æмæ ма кæсут, цас фæкъаддæр уа продукцийы хиаргъ! Заводæн хорз фидæн ис, авдазоны кæрон уадздзæн ацы азæй дæс хатты фылдæр продукци. Хуымæтæджы хъуыддаг, мыййаг, нæу афæдз фондз мин тоннæйы эмалы æвдылд тел! Уæдмæ мæнæ сæйраг корпус арæзт фæуыдзæн. Алы эмалгæнæг иудадзыг кусдзæн иу джиппы тел эмаль кæныныл. О, уæд кæуылты стыр уыдзæн нæ завод! Цас фæсивæд дзы уыдзæн! Æвæдза, уæдмæ горæты иннæ заводтæ дæр сырæздзысты, фæзындзæн дзы ноджы ног куыстуæттæ. Цал æмæ цал фæцыд кусынмæ ме ‘мгæрттæй, мæ зонгæтæй, нæ фæсивæдæй фæйнæрдæм: Рустаумæ, Гурмæ, Калакмæ, Уырысмæ! Куыд хорз уаид, уыдон дæр ам куы уаиккой, уæд. О, хæдæгай, ноджы ма цы загъта, цы, Илья — авдазоны фæстæ та, дам, нæ завод уадздзæн цыппæрдæс мин тоннæйы продукци. Ехх, кæуылты уыдзæн уæд, кæ!..» 

Дуняйы цæстытыл уайынц заводы бæрзонд урсцагъд корпустæ. Уæд Дуняйæн фæуд уыдзæн Мæскуйы электроэнергетикон институт. Ныр уый инженер у. Бады æгъуыссæг æхсæвты стъолы фарсмæ, йæ цæстытæ нæ иппæрд кæны гæххæттытæй. Стæй мæнæ иу райсом æрбацыд заводмæ. Йемæ æрбахаста ног эмаль, ауадзын æй кодта æфсæн бæлæгъты. Скуыстой тæрхытæ, сзылдысты цæлхытæ, тынгæрзтыл дыууæрдæм згъоры æмæ стæй къæбæлтыл тыхсы нырау фидар, лæууæн изоляци кæмæн ис, ахæм зынггъуыз тел. Уыимæ йæ эмаль æппындæр нал у зианхæссæг, эмалгæнджыты дзы нал хъæуы сæхи бахизыны сæр. Фенæм, кæддæра ма уæддæр фидис кæниккой ацы къулбадæг лæппутæ нæ чызджытæн, зæгъгæ, дам, уын нырма æхсыр дарынц, дзидзидæйттæ стут! Уæд сæ фыдæнæн мах дæр æхсыры бæсты сæн хъуамæ нуазæм. 

Æхсæв, йæ къухы мæйдзырагъ хæсгæйæ, цæуы йе ‘нусон фæндагыл. 

Дуня арæхстгай фæлдахы йæ бæллицты чиныг... 

Уатмæ рудзынгæй кæсы дард арвы тарцъæх уадздзаг. Уарзондзинады рæсугъд зæд йæ мидбылты уæздан худы, сыгъдæг арвыл бæрæгæй зынынц йæ даргъ æвзист цæсты хаутæ.Кæмдæр æм дун-дунейы тымыгъвæдджи тыгъдады æхситгæнгæ фæтæхы æрттивгæ ракетæ, йæ ныхыл сæрыстырæй фæхæссы советон вымпел. Фæтæхы адæймагады æнусон бæллиц æмæ, чи зоны, йæ зæрдæйы тæгты ис Дуняйы къухты фæллой дæр. Ракетæйы мидмеханизмы электры тых уадзæнты кæм нæ хъæудзæн. Дуня æмæ йе ‘мбæлттæ кæй аразынц, ахæм фидар изоляцигонд дырыс эмалæвдылд телтæ... 

Нана та мын, завод фенынмæ йæ куы бакодтон, уæд дзырдта: «адон нæхирдыгон тынгæрзтæ куы сты, хъæбул!» 

Ехх, нана, нана! Нæхирдыгон тынгæрзтæ хохы нæ ныллæг хæдзары цармæ дæр тыххæй æххæстысты, адон та зæххæй арвмæ, мæй æмæ стъалытæм æххæсынц! Нæ тынгæрзтыл фыдбонæй цы тын уæфтай, уый дада æмæ бабайы буар дæр тыххæй æмбæрзта, ацы тынгæрзтыл аразгæ сыгъзæрин тæгтæ та тыхджын моторты, зæрдæйы тугдадзинтау, адæттынц электры тых æмæ æгæрон тыгъдæдты гуыр-гуыргæнгæ тæхынц дунейы хæдтæхджытæ; ацы сыгъзæрин тæгтæ тых бауадзынц хохыйас науты зæрдæйы æмæ сæрыстырæй лæгæрдынц æхсидгæ денджызты знæт уылæнты. Ацы сыгъзæрин тæгтæ мæлгъæвзæгтæ фестынц милуангай радиотæн æмæ хъæрæй дзурынц æнæнцой, алæмæттаг æнусы царциаты диссæгтæ Ацы сыгъзæрин тæгтæ, ацы сыгъзæрин тæгтæ, рру, ррру, ррру! — гуыр-гуыр кæнынц æхсыргъуыз фæлммигъты тæрхытæ æмæ кæмдæр тымыгътимæ тыхæвзарæн кæнынц æндонбазыр хæдтæхджытæ. Рæуфынты рæсугъд фæливæнтимæ сæмхæццæ сты рухс бæллицтæ, рæдзæ-мæдзæ кæнынц сау цæстытæ æмæ æмбисфæлдæхтæй зайы бæллицты чиныг, нырма кæронмæ æнæфыст чиныг. 

Æхсæв, йæ къухы мæйдзырагъ хæсгæ, цæуы йе ‘нусон фæндагыл æмæ дард арвы тарцъæх уадздзагыл йæ мидбыл уæздан худы уарзондзинады рухсдзæсгом зæд. 

«Брр, брр, брр!» — цæст нæ хæцы чысыл тæрхыты зылдыл. Къаннæг фæрсагæн фæфалейæ вæййынц тымбыл джиппуадзæн фильертæ. Уыдонæй нырма иууыл ставддæры, стæй лыстæгдæры, стæй та уымæй лыстæгдæры æмæ афтæ дарддæр бæзæрхыг лæппутæ тыхласт кæнынц æрхуы тел, фильерты фидар кæнынц тæрхы хуылфы сæрмагонд æфсæн уыгæрдты, стæй телы лыстæг кæрон разæй сæмæныл тухынц æмæ «чык-чык, чык-чык, чык-чык» — тæрхыты ивазынц æмæ, заказ куыд амоны, афтæ лыстæгæй æлвæсынц æрхуы телтæ. «Ррру, ррру, ррру!..» — гуыр-гуыр кæнынц тæрхытæ. Тынгæрзтыл эмалы æвдылдæй хæрдмæ тындзынц, сур кæнынц æмæ фæстæмæ здæхынц. Стæй сырх æмæ бур къæбæлтæ згъорынц алæмæттаг экранмæ æмæ уырдыгæй, хуры тынтау зынгæрттывдгæнгæ, тæхынц алырдæм æмæ æгæрон тыгъдæдты гуыр-гуыр кæнынц уадæмдых хæдтæхджытæ, фыцгæ денджызты лæгæрдынц хохыйас наутæ, сæ хъæлæсы дзаг хъæр кæнынц æнæнымæц радиотæ. 

Горагты сæйраг хай æгас æхсæв цæхæр калы судзгæ цырагъау. Фæрссаг уынгты нырма у талынг, æмæ дыууæрдæм кæнынц бæрзонд силуэттæ. Мазутахуырст, сау, æрттивгæ къухтæй рухс кæнынц æхсæв. 

Горæты бирæ заводтæ нæма ис, фæлæ хæрдмæ йæ фæздæг скъæры иудадзыг, сæрыстырæй, ныфсджынæй.