Æз дын цыфæнды цаутæ куы æрхæссон, уæддæр ды дæ дыв-дыв нæ ныууадзынæ! Æмæ уый тыххæй æз демæ нæ ныхас кæнын. Кæд дæ фæнды мемæ арафысс-бафысс кæнын, уæд райдай фыссын адæймаджы зондæй, фæуадз уал дæ дывдыв. Бæлвырдæй та Абайты Никъалайы ахуырады тыххæй. Æрхæсс мА дзы иу дæнцæг, æмæйæ равзар ахуыргонды æвзагæй. Æппын фæстаг дæхи философ куы хоныс! Ау, дыууæ ныхасы дæ бон нæу зæгъын æнæ æлгъитгæйæ?  

Æз мæхимæ цæмæ райстон уцы ахуырад æмбарын кæныны хæс? Уымæн æмæ нæ æвзаджы ахуыргæндтæ тыхст уавæры ысты. Сæ сæр ыссис сæ мæт. Ома сæ зондахаст уыдис социалистон, йæ мидисæй, æмæ националон-та уæлæнгай цæстæнгасæй – йæ хуызæй. Нæ курдиатджын аивады кусджытæ баууæндыдысты уцы зыгъуммæ зондарæстыл, æппæлыдысты дзы. Æмæ æвиппайды куыд фæуой уæрццфæлдæхт! Æмбарын сын сæ уавæр – уый тынг зын у – зондахаст ивын. Уымæн хъæуыы канд стыр лæгдзинад нæ, фæлæма æцæгдзинад уарзын дæр, дæхи удæй фылдæр. Аæхæмтæ сты стæм. Ды та дæ дæ хъуырмæ йедзаг ноджы фылдæр фыдбылызтæй, æмæ дæ марг æвзаг дæр дæ уды конды æвдисæн у. Куыд фæзæгъынц – рувасæн дам йæ къуди йе выдисæн…философон-та йæ ныхас. 

Дæлæма дæ къам мæ бакæс - цæрмыстыгъд къогъо… 

Абонæй фæстæмæ ды мææн дæ къогъо. Бамбæхсон уал дымгæйы…  

Æз мæхи Фыдбылыз никуы хуыдтон. Ацы сайты райдианæй фæстæмæ мæ фæсномыг у Дзигло. 

Уый фыццаг. 

Дыккаг та... 

«Мæнæ Дзигло цы æдзæсгом æмæ марг хъуыдытæ хæссы ирон æгъдаумæ, ууыл бакæнæм хъоды» 

цавæр æдзæсгом хъуыдытæ? 

Ардæм цитатæ рахæсс.

Нæ Фæссивæдæй бузныг дæн, тынг бузныг. Уæгъд ысты нæ гыццыл адæмы дихтæкæныны зондахастæй. Нæ кæсынц уарзондзинады, цардæмалы агургæйæ не знæгты ардыдмæ. Тагъд рæстæджы рауайдзыстæм иу æгъдау, æмæ иу менталитет. Фæлæ æвзæгты хъæуы хъахъæнын. Уыдон нæ наукон хотыхтæ сты. Æрма нæ баухъæудзысты. Сæ цæстæнгас дæр арæх вæййы нæ закомплексовæнни интелегенттæй дæр уæрæхдæр. 

Сæ ныхас дæр кæрæдзийыл хуыздæр бады. Гуымири амтæпп-умтæпп ныхæстæ нæ кæнынц.  

Нæ рагон фыдæлтау, архайынц уæздан ныхас кæныныл. Кæд уыныс искæйы рæдыттæ, æмæ кæд уцы рæдыдтытæ не сты ахсджыйаг, уæд сæ не хъæуы ысхъауын. Æмæ чи у æнæ рæдыд? Кæмæ нæй аипп ыссарæн? Хуыцау бахизæт ахæм адæмæй. Атланттæ никæйы фыдох истой. Зыдтой йæ хабæрттæ иуылдæр Хуыцауы къухы ысты. Æрмæст иу гуымыдзатыл худдысты фæлмæнæй , хинымæр, ирони, кæй хонынц уцы æууæлæй. Чизоны ацы термин дæр «ирон»-æй ист у.  

Мæнæ Дзигло цы æдзæсгом æмæ марг хъуыдытæ хæссы ирон æгъдаумæ, ууыл бакæнæм хъоды. Цæмæй? «Иронийæ»! Æз ын ивын йæ ном. Иу рæстæджы йхи ысхуыдта «фыдбылыз». Фæстагмæ та «дзигло». Уый гæды ном у. Уый зæгъынмæ хъавы, ома, мах стæм гуымиритæ, уæйгуытæ, кæцытæ иу нарты хуыдтой дзигло. Йхи хоны «нарт-дзтигло» иннæты-та «гуымири- уæйгуытæ». Ахæм хъуыдыйæн æппындæр нæй бындур. Æмæ дын дзигло дæ ном ивын. Хондзынæн дæ «къогъо». Хæдойнаг дын мæнмæ. Кæдæм æй бахæссон, къогъо? 

Уæлдай дæр- та мæ хуызæн къодахæвзагджынтæн. Хъыгагæн-æхсызгонæн, мæ хуызæттæ абон бирæ. Æхсары, Хазбийы æмæ Риммæйы хуызæттæ та ысты къаддæр. Бынтон кæуыны къахыл куы ыслæууæм уæд ницы пайда скæндзыстæм не æвзагæн дæр æмæ нæ цард спълан кæнынæн дæр. Цы сæрхъæн царды уацартæ уыдыстæм уый нымайын хъæуы.  

Æнæ æрхæсгæ мын нæй, мæ сæр цы баййæфта иу ахæм хабар. Уадз æмæ Æхсар нымайа мæ рæдыттытæ. Уыдзынæн дзы стыр бузныг. 4 æви 5 кълассы ахуыр кодтон Ногиры. Æсфæнд кодтон ирон чингуытæ кæсын. Бавнæлттон кæсынмæ. Æмбæрстон мæ къуымых ирон æвзаджы ахуыргæнæгæй ницы райсдзынæн. Тæнæг чингуытæ мæ не сразынгард кодттой. Райстон Мамсыраты Дæбейы, мæхиæмуæз чиныг, «Хъæбатырты кадæг». Гаппойы сурæт мæ зæрдæ агайтта. Нæртон ирон уды монцæй мæхи бæрзæндтæм истон. Раст цыма иу уæлæрвты таххтæн цæргæсай, афтæ. Раст зæгъгæйæ йæ классон хъуыдытæ не мбæрстон. Фæлæ быхсыдтæн йæ лæгдзинады миниуджытæ бакæсыны тыххæй , йæ нæртон ирондзинадыцинæй. 

Иу рæстæджы бахæццæ дæн йæ фембæлд иу æзнагимæ. Се знагдзинад дæр цæуыл уыди уый мæн нæ агайтта. Цыбыр дзырдæй, йе знаджы фæстæ зылди, æмæ йæ иу хат æхсæвыгон æрцахста кæмбдæр быдыры. Куыд ма йæ хъуыды кæнын, уымæй, быдыр уыдис æмбæрст митæй уæрджыты онг. Амардта йæ, æмæ ма йын йæ цæстытæ дæр скъахта: - «ацы цæстытæй дам куыд бауæндыттæ кæсын мæ уарзонмæ». 

Ацы эпизоды Фæстæ мæ къухмæ нал райстон уцы чиныг. Канд уцы чиныг нæ, фенад мын ысты ирон чингуытæ сеппæт дæр. Гадзрахт мыл рацыди Мамсыраты Дæбе. Уцы цæстыты къахт æз нæ ныббарстон. Æвæццæгæн ахæм уды конд мын уыдис… Æуи адыл баззадттæн къуырмайæ ирон æвзаджы. Фенад мын сты ирон æмæ уырыссаг æвзаг дæр.  

Мæ хъуыды мын бамбæрстай Æхсар? Орфографи дæр хорз у. Куыннæ хъæуы! Фæлæ мидис кæмæндæр ты у ахсджыйагдæр…  

Бæлццон, 

Мæнмæ гæсгæ раст дæ. 

http://ossetians.com/pictures/V.Abaev,Ts.Ambalov%20B.Galaev.jpg 

http://iriston.com/nogbon/pictures/Tabol/foto_001.jpg

Ирон чингуытæ - парахат, фысджытæ ноджы фылдæр. Кæсæг нæй. Тагъд нæ фысджыты цæдисы уæнгты нымæц иронау чи кæсы, уыдонæй фæфылдæр уыдзæн.  

Иу фиппаинаг.  

Æрмæджы фыст ис: "Æндæр къамы та (500-м фарсыл) Цоцко æмæ Абайты Вассоимæ лæууы Æлборты Барис, фæлæ къамы бынмæ рæдыдæй фыст ис Гулуты Андрей." 

Кæд нæ рæдийын, уæд уым къамы Васо æмæ Цоцкоимæ ист у Галаты Барис. 

Уый æнцон раиртасæн у дыууæ къамы абаргæйæ мæнæ ацы ран: 

http://ossetians.com/rus/news.php?newsid=360